Het gebruik van ICT in het (basis)onderwijs kan ingedeeld worden volgens drie functies:
- Het leren over ICT (hoe werkt ICT en wat kan je ermee doen?).
- Het leren met behulp van ICT (ICT als gereedschap tijdens het leerproces, b.v. bij het maken van werkstukken, het verzamelen van informatie en documentatie, het communiceren met de leerkracht en andere leerlingen, enz. Het gaat b.v. over het gebruik van tekstverwerking, spreadsheets, e-mail en Internet).
- Het leren door middel van ICT (ICT als zelfstandig leermiddel dat onderwijsactiviteiten kan uitvoeren die nu door docenten, medestudenten, studieboeken en handleidingen gerealiseerd worden).
De eerste functie is een voorwaarde voor de twee volgende functies. ICT wordt bij deze functie evenwel niet in praktische zin door de leerlingen gebruikt.
Bij de tweede functie kan het gebruik van ICT docent-ondersteunend genoemd worden.
In de derde functie zou het gebruik van ICT aangeduid kunnen worden als docent-vervangend. Bij deze functie van ICT gaat het om zeer ingrijpende didactische veranderingen in het onderwijs.
In het basisonderwijs zijn er voor kinderen vooral kansen om te leren met behulp van ICT (info verzamelen, mailen,...) en door middel van ICT (educatieve software). Het leren over ICT wordt niet expliciet als doel nagestreefd. Het gebeurt indirect en is eerder een gevolg van het gebruik van de nieuwe media.
Ondersteuning van de didactische functie van het onderwijs
ICT heeft een informatieve, een communicatieve en een illustratieve functie (elektronische databanken, informatie via het Wereld Wijde Web, driedimensionale voorstellingen, interactieve programmas, zelfinstructiepakketten, ...) die in het leerproces geïntegreerd kan worden ter ondersteuning of ter aanvulling van traditionele leermiddelen. Het leren opzoeken en kritisch beoordelen en het zelf leren aanmaken van multimediaal materiaal is een belangrijke opdracht, zowel voor de leerkrachten als voor de leerlingen.
Grotere mogelijkheden voor differentiatie en zorgverbreding in het onderwijs
Door het gebruik van ICT kunnen de leerprocessen beter gedifferentieerd worden en afgestemd op verschillen in situatie, kansen en mogelijkheden van verschillende doelgroepen. De leerstof kan worden gedifferentieerd naargelang de interesse, het verschillend niveau van kennis en het leerritme van de leerlingen.
Het verbeteren van de toegankelijkheid van het onderwijs
De integratie van ICT trivialiseren de plaats en het tijdstip waarop leerinhouden worden geconsumeerd.
Het verbeteren van de participatie aan de kennismaatschappij
Leerlingen moeten leren gebruik maken van ICT om volwaardig aan de maatschappij deel te kunnen nemen. In een informatiemaatschappij is voortdurende kennisvernieuwing een opdracht die zich over de hele levensloop zal uitstrekken. Het is dan ook belangrijk dat leerlingen leren omgaan met ICT, als een instrument om kennis voortdurend op te frissen en bij te schaven.
Het stimuleren van virtuele uitwisselingen
ICT geeft leerlingen en leerkrachten de mogelijkheid om informatie uit te wisselen, vreemde talen te leren, kennis te maken met andere culturen, zonder zich fysiek te moeten verplaatsen.
Het stimuleren van de complementariteit van verschillende media in de cultuurverwerving
ICT verbetert het inzicht in de complementariteit van media via het naast elkaar aanbieden van verschillende soorten dragers van boodschappen en informatie: complementariteit van woord en beeld, van traditionele media (boeken) en massamedia, van elitaire- en massacultuur. De nieuwe expressievormen, denkwijzen en beoordelings- en relevantiecriteria van de massamedia kunnen in het onderwijs worden geconfronteerd met de traditionele expressievormen, denkwijzen en traditionele beoordelings- en relevantiecriteria.
